Jakim miastem jest Bielsko-Biała?

Nazwa Bielsko-Biała powstała przez zestawienie nazw dwóch ściśle sąsiadujących ze sobą miast, Bielska i Białej, które w 1951 roku utworzyły jeden organizm miejski. Tę dwuczłonową nazwę używano już w XIX wieku, w austriackim okresie obecnego miasta, w formie Bielitz-Biala - najczęściej przez towarzystwa skupiające członków z obydwu miast, czyli leżącego w Austrii śląskiego Bielska i leżącej w zaborze austriackim małopolskiej Białej.

Bielsko-Biała to liczące ponad 170 tysięcy mieszkańców miasto położone na południu Polski, u stóp Beskidów, nad rzeką Białą oddzielającą Śląsk od Małopolski. Jest ważnym ośrodkiem przemysłowo-handlowym, kulturalnym i turystycznym w pobliżu granic z Czechami i Słowacją, a także centralnym ośrodkiem Bielskiego Okręgu Przemysłowego oraz głównym miastem zamieszkanego przez około 325 tysięcy osób obszaru jakim jest aglomeracja bielska.

Powstałe w średniowieczu śląskie Bielsko od 1327 roku należało do Czech, a od 1526 roku do Austrii - od XVI wieku rozwijało się jako ośrodek handlu, sukiennictwa i ceramiki, a także jako stolica państwa stanowego, przekształconego później w księstwo. Małopolska Biała powstała w połowie XVI wieku jako osada tkaczy na przeciwległym brzegu rzeki w Rzeczypospolitej, prawa miejskie otrzymując w 1723 roku, zaś pół wieku później, na skutek rozbioru Polski, znalazła się w granicach Austrii. Od tego czasu oba miasta rozpoczęły życie w jednym państwie - najpierw w Austrii, a po I wojnie światowej w Polsce, w jej nowych granicach poszerzonych o część Górnego Śląska, z Bielskiem w autonomicznym województwie śląskim. Dalszej integracji obu miast dokonał podczas II wojny światowej niemiecki okupant, włączając teren Białej do Bielska. Ostateczne połączenie obu organizmów miejskich dokonano po wojnie, w 1951 roku.

Proces łączenia się miast Bielska i Białej rozpoczął się w XIX wieku w wyniku silnego rozrastania się zabudowy tych miast oraz mocnych związków gospodarczych od momentu funkcjonowania obu miast w granicach jednego państwa. Przez wieki charakterystyczną cechą Bielska i Białej była wyjątkowo wyraźna przewaga liczebna niemieckich mieszkańców (bielsko-bialska wyspa językowa) oraz różnorodność religijna katolików, protestantów i żydów, przerwana konsekwencjami II wojny światowej.

Co utworzyło Bielsko-Białą

Bielsko i Biała zawdzięczały swój rozwój tkaninom wełnianym produkowanym od połowy XVI wieku, początkowo przez sukienników zrzeszonych w cechach. Głównymi rynek zbytu były Polska i Węgry, od połowy XVIII wieku rozpoczęto też sprzedaż do krajów imperium tureckiego, tj. na dzisiejszy Bliski Wschód. Około 1800 roku w Bielsku pracowało już 520 mistrzów tkackich, a w Białej ok. 150. W 1806 roku sprowadzenie pierwszych przędzarek mechanicznych zapoczątkowało epokę industrializacji. Zaczęły powstawać fabryki wyposażane w najnowsze zdobycze techniczne, m.in. w 1826 roku uruchomiono pierwszą maszynę parową. Na początku XX wieku w bielsko-bialskim ośrodku przemysłu wełnianego, trzecim co do wielkości na terenie Austro-Węgier, działało już ponad dziewięćdziesiąt większych i mniejszych przedsiębiorstw tej branży: fabryk sukna, przędzalni, tkalni, farbiarni i zakładów apretury. Słynną „bielską wełnę” znał cały świat. Po 1918 roku Bielsko i Biała wraz z okolicą były drugim po Łodzi centrum włókienniczym Polski.

Od połowy XIX wieku w bielsko-bialskim ośrodku włókienniczym pojawiły się zakłady przetwarzające len i jutę oraz fabryki kapeluszy. Rozwinęły się też inne gałęzie przemysłu: metalowy i maszynowy, spożywczy, papierniczy, drzewny i budowlany, by wymienić tylko najważniejsze branże. Po II wojnie światowej Bielsko-Biała, określana jako „miasto 100 przemysłów”, stała się jednym z największych w kraju ośrodków przemysłu samochodowego oraz elektromaszynowego. Lata dziewięćdziesiąte XX wieku przyniosły upadek tutejszych przedsiębiorstw, jednak Bielsko-Biała nadal ma ogromny potencjał gospodarczy i pod względem rozwoju zaliczana jest do pierwszej dziesiątki miast w Polsce.

Jaka jest dziesiejsza Bielsko-Biała

Współczesna Bielsko-Biała jest jednym z bardziej prężnych gospodarczo miast Polski, a także istotnym ośrodkiem kulturalnym, turystycznym i akademickim. Jest miastem na prawach powiatu w południowej Polsce, w województwie śląskim, na Pogórzu Śląskim nad rzeką Białą. Jest siedzibą władz powiatu bielskiego, Euroregionu Beskidy, diecezji bielsko-żywieckiej kościoła rzymskokatolickiego i diecezji cieszyńskiej kościoła ewangelicko-augsburskiego. W latach 1975–1998 Bielsko-Biała była stolicą województwa, nazwanego od pierwszego członu nazwy miasta województwem bielskim.

Bielsko-Biała pełni funkcję głównego ośrodka administracyjnego, przemysłowego, handlowo-usługowego, akademickiego, kulturalnego i turystycznego obszaru śląsko-małopolskiego pogranicza określanego często potocznie jako Podbeskidzie. Jest jednym z lepiej rozwiniętych gospodarczo miast Polski, stanowi także ważny w skali kraju węzeł drogowy i kolejowy. Miasto jest członkiem Związku Miast Polskich, a powiat bielski Śląskiego Związku Gmin i Powiatów – największej regionalnej organizacji samorządowej w Polsce.

Górskie położenie miasta

Bielsko-Biała znajduje się w południowej części województwa śląskiego, na granicy historycznych regionów: Śląska Cieszyńskiego (dzielnice lewobrzeżne, 57,89% powierzchni) i Małopolski, a ściślej ziemi krakowskiej (dzielnice prawobrzeżne, 42,11% powierzchni). Większa część Bielska-Białej leży na Pogórzu Śląskim, które jest częścią makroregionu Pogórza Zachodniobeskidzkiego. Teren miasta wchodzi w skład Działu Bielskiego i Działu Pisarzowickiego – mikroregionów Pogórza Śląskiego. W granicach administracyjnych Bielska-Białej (w dzielnicach południowych) znajdują się także masywy górskie Beskidu Małego i Beskidu Śląskiego.

Ukształtowanie powierzchni Bielska-Białej jest dość zróżnicowane. W granicach administracyjnych miasta znajdują się tereny wyżynne (Pogórze Śląskie), jak i górskie (Beskid Śląski, Beskid Mały). Centrum miasta znajduje się na wysokości 313 m n.p.m. Najniższym punktem są Stawy Komorowickie znajdujące się na wysokości 262 m n.p.m., natomiast najwyższym szczyt liczącego 1117 m n.p.m. Klimczoka w Beskidzie Śląskim.

Wyżynna część Bielska-Białej składa się z kilkudziesięciu wzgórz, porozdzielanych dolinami rzek i potoków, z których centralną jest dolina Białej. Najwyższymi bielskimi wzgórzami są Drugi Kopiec Lipnicki (448 m n.p.m.), Hałcnowska Góra (404 m n.p.m.), Pierwszy Kopiec Lipnicki (393 m n.p.m.), Cieńciałowa Kępa (390 m n.p.m.), Malowany Dworek (390 m n.p.m.) i Trzy Lipki (386 m n.p.m.).

Na południowo-zachodnich stokach Stołowa znajduje się Jaskinia w Stołowie, której korytarze liczą 21 m. W 2003 r. na stokach Stołowa odkryto również wejście do Jaskini Głębokiej w Stołowie. Z długością 554 m i głębokością 25 m jest jedną z największych jaskiń polskich Karpat fliszowych. Kilka mniejszych jaskiń znajduje się także w rejonie Klimczoka.